Dünyanın dört bir yanında milyonlarca işletme ve kullanıcı için vazgeçilmez hale gelen internet, son dönemde yaşanan büyük ölçekli aksaklıklarla dikkatleri altyapıdaki yapısal zayıflıklara çevirdi. Özellikle 18 Kasım akşamı ABD merkezli Cloudflare’de meydana gelen teknik sorun, X, OpenAI ve çok sayıda platforma küresel ölçekte erişimin kesilmesine yol açtı. Tek bir altyapı sağlayıcısında yaşanan hatanın küresel ölçekte etkiler yaratması, internetin yıllardır süregelen ancak çok az görünür olan bağımlılık zincirlerini tekrar gündeme getirdi.
 

Karmaşık Bir Yapı: Deniz Altı Kablolarından Veri Merkezlerine Uzanan Zincir
 

Bir kullanıcının tarayıcısına “google.com” yazmasıyla başlayan süreç aslında dev bir teknolojik senfoninin çalışması anlamına geliyor. DNS sistemleri, yönlendiriciler, veri merkezleri ve çoğu zaman deniz altı fiber kablolarından geçen veri akışı, internetin arka planda ne kadar karmaşık bir yapıya dayandığını gösteriyor. Bu zincirin herhangi bir halkasında yaşanan teknik arıza ya da yanlış yapılandırma, dünya genelinde milyonlarca kişiyi etkileyebiliyor.

Bulut Bilişim Yaygınlaştı, Etki Çarpanla Büyüdü

2000’li yıllara kadar şirketler verilerini ve sunucularını büyük ölçüde kendi bünyelerinde saklıyordu. Yaşanan aksaklıklar da çoğu zaman sınırlı kullanıcıyı etkiliyordu.Bulut bilişimin yaygınlaşmasıyla birlikte tüm bu yapı küresel ölçekte merkezileşmiş hale geldi. Amazon’un geliştirip tüm dünyaya sunduğu bu altyapı modeline daha sonra Microsoft ve Google da katıldı. Bugün internet trafiğinin önemli bir kısmı AWS, Azure ve Google Cloud’un yönettiği dev veri merkezlerinden geçiyor. Bu durum ise herhangi bir arızanın domino etkisiyle milyonlarca kullanıcıya ulaşmasına yol açabiliyor.

Zincirleme Sorunlar Kaçınılmaz Olabiliyor

Dev veri merkezlerinde meydana gelen bir yazılım hatası, aşırı ısınma, kablo hasarı veya donanım arızası internet trafiğinde büyük çaplı aksamalara neden olabiliyor. Uzmanlara göre şirketlerin en kritik adımı, kesintiler yaşanmadan önce alternatif bölgeler, yedek sistemler ve ekstra koruma mekanizmaları oluşturmak. Bireysel kullanıcılar içinse büyük bir kesinti anında yapılabilecek fazla bir şey bulunmuyor; altyapı sağlayıcısının sorunu çözmesi bekleniyor.

“İnternet Bugünkü Yükü Taşımak İçin Tasarlanmadı”

İngiltere Surrey Siber Güvenlik Merkezi’nden Prof. Dr. Alan Woodward, internet protokollerinin bugünün küresel hizmet yükünü kaldıracak şekilde tasarlanmadığını vurgulayarak şu değerlendirmeyi yapıyor: “İnternet hâlâ büyük ölçüde güvene dayalı protokollerle çalışıyor. Örneğin BGP, herkesin doğru bilgiyi paylaştığını varsayar. Bazı geliştirmeler yapılmış olsa da bu zayıflık tamamen giderilmiş değil.” Woodward’a göre kullanıcıların büyük bölümü internetin her zaman açık olduğuna alıştığı için yaşanan en küçük kesinti bile artık küresel ölçekte hissediliyor:“Bir altyapı sağlayıcısında yaşanan arıza bankacılıktan sosyal medyaya kadar birçok platformu etkiliyor. Tıpkı elektrik kesintisi gibi; kesildiğinde hatırlarsınız ama yıllarca çalıştığında fark etmezsiniz.”
 

“Bu Kesintiler Yeniden Yaşanabilir”
 

Amazon, Google ve Cloudflare gibi dev altyapı sağlayıcıları dünya çapında kritik hizmetler veriyor. Woodward, hükümetler ve büyük kurumların bu şirketlerle yüksek güvenlik standartları için iş birliği yaptığını belirtiyor ancak karmaşıklığın giderek arttığını hatırlatıyor: “18 Kasım’da Cloudflare’de yapılan küçük bir yapılandırma değişikliğinin bu kadar büyük bir arızaya dönüşmesi kimse tarafından öngörülmemişti. Ne kadar test yapılırsa yapılsın, canlı sistemler çok daha karmaşık. Bu nedenle benzer kesintilerin tekrar yaşanması maalesef kaçınılmaz.”
ö